لزوم رفع مشکلات حوزه مامایی در راستای اجرای قانون جوانی جمعیت

دکتر لیلا محمدخانی، عضو هیئت مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به شعار روز جهانی ماما به عنوان “صد سال پیشرفت و تعالی” اظهار کرد: معنی این شعار این است که صد سال از تاسیس اولین دانشکده‌های مامایی تا به امروز که افزایش دسترسی به مراقبت‌های ماما را داشتیم گذشته و با سرمایه‌گذاری بیشتر روی ماماها می‌توان ارتقاء سلامت خانواده و سلامت جامعه را شاهد بود.

وی افزود: باید نگاهی دوباره به جایگاه و اهمیت حرفه مامایی در نظام سلامت داشته باشیم؛ صد سال ارائه خدمت صادقانه و دلسوزانه از سوی ماماها به عنوان اولین ارائه‌دهندگان خدمات سلامت دختران و زنان، باعث ارتقای کیفیت ارائه خدمات در اقصی نقاط کشور شده و نقش پررنگی در مسیر تحقق اهداف کلان سیاست‌های جمعیتی و ارتقاء شاخص‌های بهداشتی از جمله کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان ایفا شده است.

نبود پوشش بیمه‌ای مناسب، از مهم‌ترین چالش‌های ماماها

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های ماماها تحت پوشش نبودن خدمات و ویزیت مامایی توسط سازمان‌های بیمه پایه است که در طی این سال‌ها تمام مسئولین در حوزه مامایی همواره پیگیر این مهم بوده و هستند اما با وجود موافقت مسئولین سازمان تامین اجتماعی مبنی بر انعقاد قرارداد و تحت پوشش قرار دادن خدمات و ویزیت مامایی همچنان مصوبه قانونی اجرایی نشده است و آسیب‌های موجود نه تنها متوجه ماماهاست بلکه زنان باردار و نوزادان شان را نیز در بر می‌گیرد و مادرانی که تمایل به دریافت خدمات از سوی ماما دارند چون نمی‌توانند خدمات را با پوشش بیمه‌ای دریافت کنند با وجود ارائه خدمات توسط ماما، مجبور به ویزیت جداگانه‌ای برای متخصص زنان هستند!

مطالبه اجرای مصوبات شورای عالی بیمه سلامت

محمدخانی تصریح کرد: از مسئولین امر خواستار اجرای کامل شرح وظایف مصوب مامایی و اجرای مصوبات شورای عالی بیمه سلامت و عقد قرارداد با تمام ماماها در دفاتر کار هستیم. همچنین با توجه به ماده 45 قانون جوانی جمعیت مصوب 17 بهمن 99، شورای عالی بیمه حداکثر تا ظرف 6 ماه بعد از ابلاغ این قانون، باید راهنمای بالینی استاندارد پوشش بیمه‌ای خدمات سلامت زنان مادران باردار و نوزادان را برای ماماهای مراکز دولتی و خصوصی در قالب سطح بندی خدمات با لحاظ کردن نظام ارجاع تدوین و ابلاغ کند که متاسفانه هنوز زیرساخت‌های آن مهیا نیست و با توجه به اجرا شدن نسخه الکترونیک توجه به این مهم بسیار حائز اهمیت است.

به گفته نماینده منتخب مامایی نظام پزشکی تهران بزرگ، متاسفانه علاوه بر اینکه تعارض منافع از سوی متخصصان زنان در بخش بیمه‌ای وجود دارد در پرداخت تعرفه ماماها و استفاده از مامای همراه هم این تعارض منافع به چشم می‌خورد.

محمدخانی درباره این تعارض منافع گفت: هر چند دیوان عدالت اداری نامه‌نگاری و درخواست متخصصان زنان و مقاومت ایشان در برابر استفاده از مامای همراه را رد کرد اما هنوز بخشنامه‌های ابلاغی در بعضی مراکز اجرا نمی‌شود و بعضی بیمارستان‌ها مانع ورود همکاران ماما به عنوان عامل و همراه زایمان می‌شوند!

وی افزود: اجرا شدن این بخشنامه برای حمایت روحی و روانی از مادر باردار هنگام زایمان و در راستای اجرای قانون جوانی جمعیت و ترویج فرزندآوری ضروری است.

فاصله چشمگیر سرانه ماما در ایران با استانداردهای جهانی

‌عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست‌های اشتباه حاکم در سیستم سلامت، جذب نیروی مامایی به درستی صورت نمی گیرد و با استانداردهای جهانی بسیار فاصله داریم به طوری که برای مثال در کشورهای اسکاندیناوی به ازای هر تولد زنده 30 نفر ماما و در ایران 7 نفر ماما داریم که می‌توان با اجرا شدن طرح “مامای همراه” تا حدودی کمبود نیروی انسانی در مراکز درمانی از جمله بلوک زایمان را جبران کرد.

عدم تخصیص تعرفه زایمان به ماماها در بیمارستان‌های دولتی

وی افزود: متاسفانه با وجود بخشنامه‌هایی مبنی بر اختصاص 15 تا 20 درصد تعرفه زایمان به ماماها در زمان دولت هشتم و سپس افزایش آن به میزان 30 درصد در زمان طرح تحول سلامت که یکی از اهداف آن ترویج زایمان طبیعی بود این مهم در بیمارستان‌های دولتی اجرا نشده است؛ این در حالی است که زایمان را ماما انجام میدهد اما سهمی از تعرفه زایمان به او تعلق نمی‌گیرد اما در صورت بروز هرگونه مشکل قانونی در روند زایمان ماما همانند متخصص زنان مشمول پرداخت دیه می‌شود.

وی ادامه داد: این مشکل شامل بخش خصوصی نمی‌شود و اگر ماما در خصوصی زایمان انجام دهد 50 تا 70 درصد تعرفه زایمان به وی پرداخت خواهد شد. بدون شک حل این مشکل در بخش دولتی سبب افزایش انگیزه ماماها می‌شود هرچند در حال حاضر نیز در روند ارائه خدمات مامایی هیچ خللی نیست و همکاران خدوم ما بدون دریافت تعرفه زایمانی، زایمان‌ها را انجام می‌دهند.

آمار بالای سزارین در ایران نتیجه عدم به‌کارگیری ماماها در نظام سلامت

این متخصص سلامت باروری با اشاره به بالا بودن آمار سزارین در ایران نسبت به استانداردهای جهانی تصریح کرد: بر اساس استانداردهای جهانی 85 درصد زایمان‌ها بدون مشکل خاصی روند خود را طی می‌کند و تنها 15 درصد آنها با زایمان زودرس یا بروز مشکلات در جنین نیاز به ارجاع به متخصص زنان و انجام سزارین دارند؛ پس بر همین اساس مدیریت اتاق زایمان در 85 درصد زایمان‌ها بر عهده ماما است. در کشورهای اسکاندیناوی که ماماها مسئول و رهبر تیم زایمان هستند میزان سزارین 12 درصد است اما متاسفانه با وجود اینکه اخیرا آمار سزارین در ایران کاهش یافته باز هم 54 درصد از زایمان های کشور به روش سزارین انجام می‌شود که از استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است.

وی هشدار داد: سزارین‌های غیر‌ضروری و عوارض مادری و نوزادی ناشی از انجام سزارین نه‌تنها سلامت مادر و نوزاد را تهدید می‌کند بلکه بار اقتصادی روی دوش دولت و سازمان‌های بیمه پایه دارد.

ماماها بازوی اصلی سیاست‌های جمعیتی

وی یادآور شد: درحالی که ماماها یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های نظام سلامت و بهداشت کشور و یکی از اصلی‌ترین بازوهای مرتبط با سیاست‌های جمعیتی هستند اما توجهی به آنها نمی‌شود و به نظر می‌رسد معاونت درمان وزارت بهداشت باید در زمینه افزایش اعتمادسازی نسبت به ماماها در جامعه بیشتر فعالیت نماید. در بحث نظام ارجاع مسئولین باید نقش و هویت مستقل ماماهای بخش خصوصی را در طرح پزشک خانواده در نظر بگیرند و سازمان‌‌های بیمه پایه نیز با آنها به عنوان مامای خانواده، در دفاتر کارشان و با در نظر گرفتن سرانه مناسب و واقعی و بر اساس شرح وظایف مصوب به طور مستقل قرارداد منعقد کنند.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه بیشترین خدمات نظام شبکه توسط ماما ارائه می‌شود و خدمات سلامت باروری هم جزئی از آن است عدم استقلال و مخدوش شدن هویت مامایی به نفع سلامت مادران و جامعه نیست و بنابراین از معاونت بهداشت وزارت بهداشت خواستار اصلاح و جایگزینی نام مامای خانواده با مراقب سلامت هستیم تا مردم با اعتمادی که به ماماها دارند خدمات مرتبط با فرزند‌آوری را از آن‌ها دریافت کنند که اجرای این مهم در راستای قانون جوانی جمعیت بسیار حائز اهمیت است.

محمدخانی بیان داشت: از اقدامات بسیار مهمی که توسط مراکز مشاوره مامایی در جهت ترویج زایمان طبیعی انجام شده برگزاری کلاس آموزشی توانمندسازی دختران و زوج‌های جوان به صورت مشاوره پس از ازدواج و ارائه مراقبت‌های دوران بارداری و پس از زایمان است؛ ماماها مادران باردار را ترغیب به زایمان طبیعی و افزایش فرزندآوری می‌کنند و تمایل به باروری مجدد در مادران را افزایش میدهند.

نماینده منتخب مامایی نظام پزشکی تهران بزرگ متذکر شد: از آنجایی که ماماها به عنوان سربازان خط مقدم نظام سلامت در خدمت برنامه‌های وزارت بهداشت هستند این انتظار وجود دارد که وزارت بهداشت به این نیروهای خدوم اهمیت بدهد و در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که این قشر زحمتکش یکی از بازوان اجرایی آن هستند از نظرات کارشناسی مسئولین مامایی و فعالان این حوزه بهره‌مند شود.

به گفته او، از خودگذشتگی ماماها و حضور داوطلبانه‌شان در دوران پر تلاطم بیماری کووید 19 در حوزه‌های مختلف مامایی اعم از بهداشت، درمان و آموزش مصداق فداکاری و وفای به عهد و اخلاق حرفه‌ای همکاران خدوم جامعه مامایی بوده است و از درگاه خداوندگار مهربان برای روح بلند 20 مامای بزرگواری که در مبارزه با بیماری کرونا جان شیرین خویش را نثار کردند طلب آمرزش و رحمت الهی دارم.

وی اظهار امیدواری کرد که با برنامه‌ریزی و مدیریت جامع در رسیدگی به مشکلات‌ صنفی و آموزشی ماماها بتوان از این ظرفیت و سرمایه انسانی برای حال و آینده ایران سربلند بهره برد و از تمام مسئولینی که در صدد اجرای قانون جوانی جمعیت هستند خواستاریم که در راستای برطرف کردن مشکلات جامعه مامایی و موانع پیشرو اقدامات مقتضی را مبذول نمایند.